Maqasid Tarbawi:- Pemahaman dan Perlaksanaan
Usrah Ziarah.
15/3/2016.
Bersama Ustaz Siddiq Fadzil.
Tajuk: Maqasid Tarbawi.

Bismililahhirrahmanirrahim. Alhamdulillah.

Penulisan kali ini, saya akan membincangkan hasil dapatan perkongsian ilmiah dan diskusi perbincangan yang luar biasa yang disampaikan oleh seorang tokoh ilmuwan. Seorang tokoh yang berusia namun pemikiran masih segar-bugar. Setiap perkataan yang dipertuturkan adalah mutiara-mutiara yang bernilai. Hikmah berbicara. Petah berpidato. Renungan mata yang tajam boleh menusuk hadirin yang hadir. Kata-kata yang sangat memukau. Sungguh benar yang diungkapkan oleh pepatah arab إن من البيان لسحرا yang membawa erti “setiap ungkapan adalah sihir”. Saya ingin menyatakan bahawa beliau adalah seorang pensihir yang boleh mematah setiap hujah lawan serta ungkapannya mampu menyucikan pemikiran-pemikiran yang kotor dan salah. Beliau juru bicara umat. Beliau seorang ayah yang kasih kepada anak. Nama Beliau ialah al-Fadhil Dato’ Dr. Siddq Fadzil. Beliau merupakan Ketua Majils Istisyari Wadah, Presiden Koleh Dar Al-Hikmah dan Pengerusi Akademi Kajian Ketamadunan (AKK).

Saya juga ingin menceritakan serba ringkas tentang beliau apa yang saya tahu. Saya agak baharu mengenali tokoh ini, pada permulaan saya mengenalinya dalam kelas pengajian Tafsir Maudu’iy. Saya mengikut perbahasannya di youtube serta saya juga pernah membaca bukunya iaitu “Pendidikan al-Hikmah”. Beliau juga terlibat dalam gerakan jemaah Pkpim, Abim dan Wadah. Beliau pernah menyandang sebagai presiden Pkpim yang ke-10.

Beliau juga berkongsi beberapa nasihat yang penting sebelum membahaskan topik yang sangat besar. Beliau menceritkan bahawa kemasukan dia ke dalam jemaah PKPIM adalah merupakan babak penting dalam menentukan pola dan corak kehidupan, peribadi bahkan pemikiran. Liku-liku perjuangan yang ditempuhi sangat mencabar. Sudah hampir setengah abad PKPIM mampu bertahan dalam kancah dakwah ini sehingga masih mampu bertahan sehingga ke akhir ini. Kata beliau, faktor utamanya ialah ilmu. Pada awal pertubuhannya, PKPIM hanya memfokuskan tentang kebajikan umat. Setelah beberapa tahun muktamar, Anwar Ibrahim di angkat menjadi presiden. Ketika itulah bermulanya era kebangkitan jemaah untuk umat. Anwar Ibrahim menjadi pencetus idea untuk menggerakkan ahli jemaah menjadi lebih proaktif, menjadi juru bicara umat, agen perubahan dan memastikan kebajikan ahli dan umat terjaga. Beliau berpesan kepada kami bahawa tradisi ini harus dikekalkan dan perlaksanaannya perlu lebih kehadapan. Keilmuan dan komitmen dalam perjuangan harus seiring dan tidak boleh dipisahkan.

Saya memperoleh satu pencerahan yang cukup jelas tentang perjalanan generasi terdahulu bagaimana menggerakkan jemaah dan turun ke lapangan. Saya memerhatikan bahawa generasi sekarang belum cukup mampu menandingi kehebatan keintelekutalisme generasi terdahulu. Semua kitab dibahaskan. Pemikiran-pemikiran dari barat dan timur dikupas. Setiap baris perkataan di dalam kitab dihayati dan beramal dengannya. Apakah generasi sekarang sudah melakukannya? Tepuk dada tanya iman. Kita bukan sahaja longlai dari segi perjuangan malahan ketangkasan dalam menangkis pemikiran yang songsang juga belum mampu dikritik bahkan kita pula yang menjadi pengikut. Kenapa hal ini berlaku? Salah sistem lagikah? Semoga Allah sentiasa memberi kita peluang dan ruang untuk mencari hidayah yang benar dan setiap langkah kita mendapat keredhaan Allah.

Maqasid Tarbawi

Topik ini harus dibincangkan oleh segenap lapisan umat baik muslim mahupun kafir iaitu Maqasid. Maqasid ialah tujuan, objektif dan matlamat. Setiap kehidupan ada maqasidnya. Dan tujuan utama ialah mengabdikan diri kepada tuhan. Semua umat mengakui tujuan hidup ini melainkan athies yang tidak mempercayai kewujudan tuhan. Tarbawi pula membawa pendidikan. Jadi, penulisan ini akan memfokuskan kewujudan maqasid asas yang 5 iaitu agama, nyawa, akal, harta dan keturunan dalam membina kependidikan dalam konteks malaysia. Bagaimana maqasid ini akan mendidik umat yang berbilang kaum serta kesatuan kaum untuk mengharmonikan maqasid dalam kehidupan seharian demi kemasalahatan umat sejagat. Di Samping itu, di dalam perbahasan ini juga akan menyentuh tentang syariat islam. Apakah maksud sebenar syariat islam ini.

Ustaz Siddiq berkata bahawa syariat yang difahami pada zaman sekarang ini hanyalah yang berkait rapat degnan hukum sahaja sama ada ibadat kepada Allah dan keluarga. Ada juga hanya memahami syariat itu hanyalah hukuman hudud, qisas dan ta’zir. Ada yang juga yang mengerti bahawa syariat terpisah daripada hukum sosial, politik dan ekonomi. Maka wujudlah pemikiran-pemikiran baharu seperti sekularisme, sosialisme, kapalalisme dan lain-lagi.

Apa yang menarik minat saya ialah beliau menyebut bahawa islam membawa values iaitu nilai-nilai ataupun dalam arabnya ialah القيام kepada seluruh umat. Ini tidak juga bertepatan dengan rahmat Alllah kepada seluruh alam. Ini juga sangat bersesuaian dengan pengutusan nabi Muhammad SAW untuk semua lapisan umat.  Hukum perundangan islam adalah untuk menilai perkara yang baik dan buruk. Daripada penilaian tersebut kita akan dapat memahami apa yang baik dan buruk. Nilai yang baik kita ikut manakala nilai yang buruk kita buang. Sebagai contoh, maqasid yang utama iaitu islam. Mengimani dan mempercayai bahawa islam adalah agama yang diterima oleh Allah. Ini kewajipan pertama bagi umat islam dan bukan islam juga beriman dan menyembah apa yang dipercayainya. Allah menyebut hal ini di dalam surah al-Kafirun “untukmu agamamu, untuku agamaku”. Contoh kedua ialah memelihara harta, bagi yang mencuri perlu dikenakan hukuman yang setimpalnya. Contoh ketiga pula, memelihara akal dengan menuntut ilmu untuk berkemajuan dan berketerampilan serta membina peradaban negara. Ada juga yang ulama yang menuntut keadilan dan kebebasan daripada maqasid ini kerana setiap umat memerlukan keadilan yang saksama. Semua umat mahukan kebebesan bersuara dan menyuarakan pandangan. Oleh itu, tidak boleh lari maqasid ini kepada semua umat. Semua nilai-nilai ini akan memastikan kesejahteraan umat sejagat. Tiada ada umat yang menafikan nilai-nilai yang baik ini serta mereka mengakui kepentingan nilai-nilai ini demi kemaslahatan kehidupan.

Para pembaca juga kena memahami satu perkara iaitu siapakah ulama’ yang memulakan perbincangan maqasid syariah ini. Ulama’ ini tidak asing lagi dari dunia keilmuan. Ramai para ulama’ mengakui kesarjanaan dan keilmuan beliau. Beliau ialah al-Syatibi. Nama sebenar beliau ialah Abu Ishak Ibrahim bin Musa bin Muhammad al-Lakmi al-Syatibi. Beliau berasal dari Andalus dan meninggal pada tahuun 1388 hijrah di Asbania. Buku yang terkenal yang membincangkan tentang maqasid syariah ini ialah al-Muafaqat. Beliau juga ulama’ fiqh dan mengarang banyak buku antaranya al-‘Itisom. Walabagaimanapun, ada juga yang mengkritik pemikirannya terhadap isu-isu ibadat dan pemikiran. Namun demikian. Keikhlasan beliau dalam menyumbang ilmu diiktiraf oleh semua umat.

Selepas al-Syatibi, ramai ulama’ yang membahaskan Maqasid Syariah ini dan kita boleh dapati kebanyakkan buku Usul Fiqh akan ada menyebut tentang Maqasid Syariah ini. Ramai pemikir dan pendokong Maqasid Syariah seperti Thahir Ibn ‘Asyhur tafsinyra at-Tahrir wa at-Tanwir dari Tunisia, al-Qardhawi, Ahmed Ar-Raissouni, Dr. Jaser Auda, Syiekh Taha Jabbar yang menulis tentang al-Maqsid al-‘ulya al-Hakimah dan lain-lain lagi

Ustaz Siddiq juga menyentuh tentang perpaduan umat. Perkara ini saya kira satu hikmah yang telah hilang daripada islam.  Umat Islam hanya memikirkan soal haram, kafir mengkafir, mengwahabikan dan sebagainya. Oleh hal yang demikian, Islam dilihat sebagai agama yang mundur. Islam lagi tidak memperjuangkan kemajuan. Islam juga tidak mementingkan persaudaraan. Sampailah islam digelar agama pengganas. Walhal ajaran Islam tidak sempit seperti itu namun disebabkan umat Islam yang tidak memahami didikan ajaran Allah dan sunnah Nabi Muhammad, terzahirlah perkara yang buruk oleh umat islam kepada umat lain. Oleh itu, seruan kepada maqasid syariah ini sangat unik. Perpaduan boleh dibina dengan kefahaman ini. Perpaduan dapat dijalinkan dengan sempurna dengan adanya sistem ini. Umat islam perlu menawarkan maqasid ini kepada umat lain dan membuktikan bahawa islam adalah agama yang menyeluruh dan sempurna dari segi aspek.

Selain itu, kemunduruan islam adalah berkait rapat dengan ilmu dan pendidikan. Satu kesalahan terdahulu yang perlu kita lakukan ialah menterjemahkan kembali keindahan islam kepada umat lain. Dahulunya, pada zaman Abbasiyyah terkenal dengan para ulama yang hebat. Mereka membaca karya-karya Yunani, Rom, Greek, India, China dan lain-lain lagi. Sebelum kedatangan Islam ke tanah arab, tamadun Arab belum maju lagi bahkan sebuah bangsa yang kotor dan buta huruf. Oleh itu, banyak peradaban daripada luar daripada tanah arab, mereka menyerapnya dan menterjemahkan. Antaranya yang terkenal seperti al-Khawarizmi yang telah menterjemahkan kitab al-Sinad al-Hind daripada bahasa urdu ke bahasa arab. Ada juga menterjemahkan buku falsafah dan membuat kritikan ke atasnya seperti Ibnu Sina, Ibnu Rusyd dan al-Ghazali. Ada juga ulama’ lain yang menyumbang. Satu kesilapannya ialah, selepas generasi mereka ini, tidak ramai ulama’ tidak menterjemahkan ilmu-ilmu ke dalam bahasa umat yang lain seperti di Malaysia iaitu Bahasa Malaysia. Mereka mungkin terlepas pandang dan tidak memahami dengan baik ataupun mungkin terlupa iaitu ayat al-quran yang Allah memerintahkan dengan pengutusan rasul dengan bahasa kaumnya. Saya melihat ayat al-quran ini perlu diberi kefahaman yang mendalam. Pemahaman yang mencetuskan idea yang bernas. Kita dalam dunia ini terdapat beribu-ribu bahasa dan di Malaysia ini sahaja ada 13 negeri dan di setiap negeri ada loghatnya tetapi bahasa rasmi kebangsaan yang termaktub dalam perlembagaan perkara 152 ialah bahasa melayu. Dahulunya ulama’ melayu telah berjaya menjejalah tanah arab untuk menuntut ilmu. Ilmu yang diterjemahkan yang banyaknya  hanya tertumpu kepada perkara-perkara yang berkaitan dengan aqidah, fekah, akhlak dan soal-soal ibadat. Tidak banyak hal yang lain dan mungkin ada serba sedikit pada waktu ini.

 Ustaz Siddiq menyebutkan lagi bahawa satu pengajaran yang diajar oleh Nabi Muhammad SAW ialah penyucian hati. Menurut beliau, Penyucian hati ini adalah seperti bersih persekitaran, integriti, tidak tamak mengejar kekayaan, gelojoh merobek alam sekitar dan apabila penyucian hati sudah disebati dalam jiwa manusia akan dapat membina tamadun dengan menggunakan pertimbangan akal dengan wahyu. Perkara ini benar dan tepat sekali dengan ajaran Nabi Muhammad SAW apabila diperintahkan oleh Allah supaya mengajarkan al-quran kepada umatnya dan akan tetapi penyucian hati adalah asas sebelum menyampaikan ilmu-ilmu al-quran.

Ustaz Siddiq juga menyebut tentang seorang tokoh hebat yang disanjung tinggi oleh umat ialah Taha ‘Abdur-Rahman. Beliau berasal dari Maghribi. Pengkhususan beliau dalam bidang Ilmu Mantiq, Falsafah, Bahasa dan Akhlak. Menurut beliau bahawa Maqasid ini tumpuannya juga pada akhlak iaitu memperbaiki diri dan mencantikkan sahsiah peribadi. Kata beliau bahawa apabila Nabi Muhammad SAW dilantik menjadi rasul ialah untuk menyumparnakan akhlak sekalian umat. Daripada perkauman kepada satu perpaduan. Daripada kezaliman kepada keadilan. Daripada benci kepada cinta. Beliau berpandangan bahawa apabila para ulama’ meletakkan perbahasan tentang akhlak ini pada peringkat yang ketiga selepas dharuriyyat, hajiyyat dan tahsiniyyat iaitu kepada tahsiniyyah yang mana tidaklah sepenting Maqasid yang lain, adalah tidak tepat dan kurang bersesuaian dengan ajaran Nabi Muhammad SAW.

Maka jelas di atas beberapa topik penting tentang Maqasid Tarbawi. Kesimpulannya ialah, ajaran Nabi Muhamad SAW merupakan jalan yang benar dan tepat dan setiap suruhannya ada hikmah yang tersirat. Cara dakwah dan didikan Nabi Muhammad SAW boleh diaplikasi setiap tempat dan waktu. Apabila diada-adakan sesuatu yang bukan dari ajaran Nabi Muhammad, kemungkinan cara itu tidak akan mendatangkan hasil yang baik dan sempurna. Mungkin ada sebilangan umat yang mengatakan bahawa cara Nabi Muhammad SAW tidak algi sesuai diamalkan pada zaman sekarang dan kuno dari segi perlaksanaanya namun bagi saya, saya yakin bahawa sunnah Rasulullah adalah ajaran yang tepat. Mungkin juga sebahagian umat merasakan bahawa apa yang dilakukan itu adalah sunnah tetapi sebenarnya tidak seperti demo besar-besar yang tidak membawa faedah. Memperjuangkan tokoh-tokoh tertentu dan bangsa-bangsa tertentu. Wallahu a’lam. Semoga Allah merahmati usaha kita. Amin

Maqasid dan perlaksanaan

Oleh itu, Ustaz Siddiq melihat dalam realiti di Malaysia ialah bagaimana kesatuan umat di Malaysia ini akan bersatu kerana paksti akhlak ini yang setiap agama mengiktiraf perkara yang baik dalam kehidupan seharian.

Perkara yang kedua ialah bagi ustaz Siddiq bahawa implikasi hukum bersesuaian dengan realiti semasa. Implikasi hukum terhadap ekonomi, politik, sosial, pendidikan perlu ada ijtihad baharu yang bersesuaian dengan keadaan di negara kita. Para ulama’ juga harus membahaskan implikasi hukum yang baharu terhadap isu-isu kenegaraan,perpaduan dan tidak hanya tertumpu kepada masalah khilafiah semata-mata. Contohnya isu air di Negeri Selangor. Bagaimanakah Maqasid Syariah ini dapat menyelesaikan masalah ini. Bagi Ustaz bahawa air ini harus diberikan percuma kepada semua umat kerana air itu dalam nikmat dan rahmat daripada Allah. Untuk mendidik umat ini melalui 3 cara iaitu 1) kepentingan manusia 2) keadilan manusia 3) hati ke hati. Contoh lain yang paling dekat dengan kita ialah pendekatan yang di bawa oleh Prof Yunus dari Bangladesh. Beliau lahir pada tahu 1940 dan merupakan Founder Grameen Bank. Beliau melihat bahawa faktor kemiskinan di Bangladesh sebagai ekonomi dan beliau cuba menyelesaikan masalah di sana berpering-peringkat demi kemasalahatan umat di sana. Oleh itu, ulama’ dan pemikir-pemikir dari pelbagai bidang harus duduk semeja dan mencari jalan dalam menyelesaikan masalah yang ada. Umat Islam mesti membuktikan bahawa Islam adalah tempat penyelesaian segala masalah.

Bagi saya juga, para pemimpin dan pendakwah harus mengikut cara kepimpinan dan dakwah rasulullah SAW iaitu menyeru semua umat mentauhidkan Allah SWT. Adapun Pemimpin harus adil dalam membahagikan kesenangan dan kemewahan kepada semua umat dan tidak hanya mengumpul kekayaan untuk diri dan kaum kerabat tertentu sahaja. Rasulullah SAW membahagikan harta baitulmal dengan adil dan saksama. Pada zaman sekarang, umat dibebani dengan cukai bermacam-macam cukai pintu, bil-bil untuk kepentingan dunia dan umat islam pula kena membayar zakat. Para pemimpim, ulama’ dan pemikir-pemikir harus bersama-sama dalam menyelesaikan masalah ini dan mengurangkan sedikit bebanan.

Para pendakwah pula harus mengislahkan umat islam dengan ajaran Islam yang sebenar iaitu mentauhidkan Allah dan melaksanakan apa yang diperintah dan meninggalkan apa yang dilarang. Adapun pendekatan para pendakwah terhadap non-muslim pula, harus melakukan hal yang sedemikan serupa iaitu menyeru supaya bersyahadah kepada Allah dan Rasul-Nya. Setiap para pemimpin dan para pendakwah ada silapnya dan terkadang mereka memilih apa yang sesuai dengan pendekatan mereka seperti Jemaah A untk kebajikan sahaja, Jemaah B politik dan Jemaah C keilmuan. Islam datang untuk melengkapkan semua itu dan menjaminkan kebahagian di dunia dan di akhirat.


3:07 AM | Category: | 0 comments

Comments (0)

Post a Comment